O chorobie lokomocyjne słów kilka - poznajcie jej przyczyny, objawy i metody zapobiegania.

Często zdarza się, że przyjemny wyjazd samochodem na wakacje czy nawet krótka podróż środkiem komunikacji miejskiej okupiona jest ciężkimi i kłopotliwymi doznaniami, związanymi z chorobą lokomocyjną. Poza mdłościami czy zawrotami głowy towarzyszy im ogólne rozdrażnienie lub złe samopoczucie. Czym właściwie jest i skąd się bierze choroba lokomocyjna? Czy dotyczy wyłącznie dzieci? Jak można jej zapobiegać i jak łagodzić jej objawy?

Choroba lokomocyjna – przyczyny

Choroba lokomocyjna zaliczana jest do zaburzeń typu kinetoz. Są to dolegliwości związane z nieprawidłowym odbieraniem różnego rodzaju bodźców i ich nieprawidłowej asocjacji (kojarzenia) w ośrodkowym układzie nerwowym. Wynika to z faktu, że każdy z nas odbiera otaczający nas świat wieloma receptorami. Dla kinetoz kluczową rolę odgrywają narząd wzroku, błędnik oraz receptory znajdujące się w mięśniach. W trakcie poruszania się środkiem lokomocji (np.: samochodem) nasz mózg otrzymuje sprzeczne sygnały. Teoretycznie pozostajemy w miejscu, nie wykonujemy żadnego aktywnego ruchu, jednak prioproreceptory w naszych mięśniach rejestrują drżenia związane z przemieszczaniem się. Taką samą informację otrzymuje błędnik. Za to wzrok, który utkwił na kartce papieru zapisanej tekstem, informuje ośrodkowy układ nerwowy, że nie przemieszczamy się (dlatego też czytanie w samochodzie nasila objawy choroby lokomocyjnej). Te wszystkie (sprzeczne) sygnały docierają do mózgu, który nie potrafi ich połączyć. Warto zaznaczyć, że choroba lokomocyjna często nie jest określana jako jednostka chorobowa, a jedynie fizjologiczna reakcja układu nerwowego właśnie na te sprzeczne informacje płynące ze środowiska.

Objawy choroby lokomocyjnej

Dolegliwości choroby lokomocyjnej pojawiają się głównie u dzieci i młodszych osób. Zwykle miedzy 2. a 14. rokiem życia, przy czym większość przypadków dotyczy dzieci, które nie ukończyły 6 lat. Ma to prawdopodobnie związek albo ze względną niedojrzałością układu nerwowego, albo ze zbyt małym doświadczeniem układu nerwowego w kojarzeniu ze sobą sprzecznych bodźców. Nie oznacza to jednak, że kinetoza nie występuje u starszych pacjentów. Niekiedy przykre dolegliwości choroby lokomocyjnej towarzyszą nam przez całe życie. Do głównych objawów należą:

• ciągłe mdłości, często z wymiotami – niekiedy nieustępliwymi, bardzo nasilonymi
• zawroty głowy
• bóle głowy
• brak apetytu
• ogólne rozdrażnienie
• złe samopoczucie
• suchość w ustach
• nadmierna potliwość
• tachykardia.

Dolegliwości często intensyfikują się w sytuacjach, gdy zwiększa się ilość sprzecznych bodźców odbieranych przez nasze zmysły. Dlatego też mdłości czy wymioty nasilają się, gdy podróżujemy środkiem lokomocji poruszającym się po złej jakości nawierzchni lub ogólnie, gdy błędnik i mięśnie odbierają większą ilość drżeń. Tak samo na przebieg choroby lokomocyjnej wpływają na przykład ostre zakręty lub czytanie podczas jazdy (wzrok informuje mózg, że stoimy w miejscu).

Jak zapobiegać chorobie lokomocyjnej i jak łagodzić jej objawy?

Zapobieganie chorobie lokomocyjnej oraz łagodzenie jej objawów przebiega dwutorowo. Po pierwsze, powinniśmy podczas podróży przestrzegać pewnych zasad, które ograniczają ilość sprzecznych bodźców napływających do ośrodkowego układu nerwowego. Są to następujące proste zalecenia:

• przed podróżą unikajmy obfitych, ciężkostrawnych posiłków oraz napojów gazowanych
• w trakcie samej podróży unikajmy spożywania pokarmów,
• siadajmy wyłącznie przodem do kierunku jazdy (jadąc tyłem wzmaga się ilość sprzecznych informacji odbieranych przez błędnik i narząd wzroku),
• unikajmy czytania (wzrok nie dobiera informacji o poruszaniu się), a podczas szybkiej jazdy patrzenia przez okno, na przykład na szybko znikające drzewa. Podczas podróży samochodem najlepiej patrzeć przed siebie, na oddalony w przestrzeni punkt lub po prostu zamknąć oczy,
• opierajmy się wygodnie w fotelu, zamykajmy oczy i głęboko oddychajmy.

 Jeżeli podstawowe zasady prawidłowej higieny podróży nie są skuteczne, najlepszym rozwiązaniem jest wdrożenie leczenia farmakologicznego.  W aptekach dostępne są liczne preparaty łagodzące dolegliwości związane z chorobą lokomocyjną. Do wyboru mamy substancje z grupy leków przeciwhistaminowych oraz lek naturalny – wyciąg z kłącza imbiru. Dostępne są one w różnych postaciach: gum do żucia, lizaków, tabletek oraz syropów. Alternatywą dla wymienionych substancji są plastry akupresurowe, które są w pełni bezpieczne i nie mają istotnych przeciwwskazań do stosowania.

Dimenhydrynat

Należy do pierwszej generacji leków przeciwhistaminowych o działaniu przeciwwymiotnym i antycholinergicznym. W zaburzeniach błędnikowych stosowany jest w dawce nieprzekraczającej 300 mg na dobę. Zapobiega wystąpieniu objawów choroby lokomocyjnej: nudnościom i wymiotom, ale powoduje też działania niepożądane takie jak senność i suchość w ustach. Przy stosowaniu dimenhydrynatu przeciwwskazane jest kierowanie pojazdami mechanicznymi.

Dimenhydrynat dostępny jest w aptekach w postaci pastylek i gum do żucia. Może być stosowany u dzieci od 2. roku życia pod warunkiem, że potrafią żuć gumę i nie ma obawy wystąpienia zachłyśnięcia. Lek powinien być podawany około godziny przed podróżą, gdyż początek działania występuje już po 20-30 minutach od podania a efekt utrzymuje się przez 4 do 6 godzin. W czasie podróży można przyjmować kolejne dawki leku w odstępach 30 minutowych. Maksymalna dawka dobowa substancji zależna jest od wieku.

Prometazyna

Podobnie jak dimenhydrynat, prometazyna jest lekiem przeciwhistaminowym pierwszej generacji. Wykazuje działanie przeciwmuskarynowe i silnie uspokajające. Przede wszystkim stosowane jest w chorobach alergicznych, takich jak: pokrzywka, alergiczne zapalenie spojówek czy nieżyt nosa. W łagodzeniu objawów choroby lokomocyjnej wykorzystywane jest jej działanie polegające na skutecznym hamowaniu nudności i wymiotów. Prometazna dobrze się wchłania po podaniu doustnym. Jej maksymalne stężenie występuje po około 2-3 godzinach od momentu podania. Prometazyna łatwo przenika barierę krew-mózg, stąd jej możliwe działania niepożądane wynikające z depresyjnego wpływu na ośrodkowy układ nerwowy. Ponadto łatwo przenika przez łożysko i jest przeciwwskazana kobietom ciężarnym.

Wyciąg z imbiru

W aptekach dostępne są tabletki, syropy oraz lizaki zawierające ekstrakt z kłącza imbiru lekarskiego (Zingiber officinale). Jest to naturalny środek łagodzący objawy choroby lokomocyjnej. Jest dobrze tolerowany zarówno przez dzieci, jak i osoby dorosłe. Ponadto w przeciwieństwie do preparatów zawierających substancje przeciwhistaminowe, nie powoduje senności oraz nadmiernej suchości
w jamie ustnej. Bezpieczeństwo związane ze stosowaniem preparatów zawierających ekstrakt
z imbiru sprawia, że są one polecane jako alternatywa dla leków syntetycznych.

Plastry akupresurowe

Zasada ich działania polega na ciągłym masażu odpowiedniego punktu ciała, co przeciwdziała występowaniu objawów choroby lokomocyjnej. Masowany jest punkt kontroli wewnętrznej, który znajduje się w pobliżu nadgarstków, na dłoniowej powierzchni przedramienia. Zgodnie z zasadami tradycyjnej medycyny chińskiej miejsce to odpowiedzialne jest za przeciwdziałanie wymiotom oraz nudnościom. Plastry sprzedawane są po 2 sztuki w opakowaniu. Należy przykleić je równocześnie na właściwe punkty nadgarstków, najlepiej około 15 minut przed rozpoczęciem podróży. Plastry można stosować u dzieci powyżej trzeciego roku życia. Do ich głównych zalet należy brak efektów ubocznych oraz działań niepożądanych. Nie zawierają żadnych substancji leczniczych. Składają się ze stożka umocowanego w kołnierzyku, który mocowany jest do skóry przy pomocy niealergizującego plastra. Mogą być one stosowane przez kobiety w ciąży i matki karmiące oraz osoby z takimi schorzeniami przewlekłymi, jak: cukrzyca, jaskra czy alergie.